ORTAK DİL TÜRKÇE

Dilimizdeki sayı adlarının, zamirlerin, fiillerin, temel söz varlığımızdan binlerce kelimenin bütün Türk dünyasında ortak olarak kullanıldığını biliyor musunuz? Birtakım ses farklılıklarıyla doğa ile ilgili adlandırmalardan hayvan ve organ adlarına kadar pek çok kelime Türk lehçelerinde ortaktır.

Türkçemizdeki çiçek sözü Azerbaycan Türkçesinde de çiçek olarak kullanılırken Kırgız, Özbek, Tatar ve Uygur Türkçelerinde çeçek, Kazakların dilinde şeşek, Başkurt Türkçesinde de sesek biçiminde yaşamaktadır.

Türk soylu halkların binlerce yıllık dil mirasının çok büyük bir kısmını oluşturan kelimelerin, deyimlerin ve atasözlerinin günümüzün Türk topluluklarının dillerinde ortak olduğu görülmektedir.

Kültür Ortaklığı Dünya haritasına baktığınızda farklı ama sınırdaş̧ ülkelerde yaşayan ve birbirine çok benzer dilleri konuşan Türk soylu halkların dil benzerliğinin yanında büyük ölçüde kültür ortaklığının da bulunduğunu görürsünüz. Anadolu’daki bir türkü Balkanlarda, Orta Doğu’da, Kafkaslarda hatta Orta Asya’da bilinmekte, dinlenmekte ve söylenmektedir. Türk mutfağının sevilen yemeği mantı, boyutları ve adı değişse de Sibirya’dan Çin’e, Orta Asya’dan Anadolu’ya, Balkanlara ortak özellikler gösterir. Nasrettin Hoca’nın ünü ve fıkraları Türk soylu halklar arasında yayıldığı gibi aynı coğrafyada komşu uluslar arasında da yaygınlaşmıştır.

Türk dili konuşucuları arasında en dikkat çekici benzerlik ise söz varlığında kendisini göstermektedir. Türk dili üzerine yürütülen bilimsel çalışmaların sonuçlarına göre Türk yazı dilleri ve lehçelerinin kelime bilimi ölçütleriyle değerlendirilen söz varlığı birbirine denk sesler içeren kelimelere sahiptir.

Dilde Birlik Türkçenin yirmi yazı dili veya lehçesi vardır. Bütün bunlarda sayı adları, zamirler, fiiller ortaktır. Sibirya’dan Hindistan’ın kuzeyine, Çin’in içlerinden Balkanlara kadar uzanan coğrafyada yaklaşık 220 milyon insan bir, iki~eki, üç, dört~tört, beş, altı, yedi~yeddi~ceti, sekiz, dokuz~tokuz, on diyerek saymaktadır.

Bu ses değişiklikleri tesadüfi veya keyfî değil kurallı ve düzenlidir, bu durum diğer kelimelerde de görülür. Temel söz varlığı diye adlandırdığımız kelimelerdeki benzerlikler dikkat çekici boyuttadır.

Üzerinde yaşadığımız toprak Türkiye’de olduğu gibi Türkmenler, Kazaklar, Uygurlar tarafından da toprak diye adlandırılır. Azerbaycan’da torpag, Tatarların dilinde tufrak, Özbeklerde tuprak, Kırgızlarda topurak olur. Türkiye’de, Türkmenistan’da, Tataristan’da toprağın üzerindeki ağaç sözü Azerbaycan’da ağac, Kazakiztan’da ağaş, Başkurdistan’da ağas, Kırgızistan’da cığaç, Uygurlarda yağaç olur.

Ağacın yaprağına Türkiye’de, Başkurdistan’da, Türkmenistan’da yaprak denirken, Azerbaycanlılar yarpag; Tatarlar yafrak, Kazaklar japırak, Özbekler de yuvarlaklaşmış bir /a/ sesiyle yepråk diye söyler bu kelimeyi… Renk adlarımızda da ortaklıklar vardır. Dilimizdeki ak Başkurt, Kazak, Kırgız, Tatar ve Uygurların dilinde de ak’tır. Azerbaycan’da ağ, Özbekistan’da åk, Türkmenistan’da āk olur.

Ana sayfaya dönmek için tıklayınız: (opens new window)