EREN TÜRK DİLİNİN ETİMOLOJİK SÖZLÜĞÜ YAYIMLANDI

Merhum Prof. Dr. Hasan Eren, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü’nün birinci baskısının Giriş’inde köken bilgisi sözlüklerinin geçmişinin düşündürücü olay ve gelişmelerle dolu olduğunu yazarak Macar, Hırvat, Sırp, Fin sözlüklerinin akıbetleri hakkında bilgiler vermişti. Eren’in köken bilgisi sözlüğünün de benzer olay ve gelişmeleri yaşamasının ardından ilk baskısının yayımlanışından yirmi yıl sonra, doğumunun yüzüncü yılında geliştirilmiş ve genişletilmiş yeni baskısı Eren Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü'nü (ETDES) bilim ve kültür dünyamıza kazandırmış olmanın mutluluğunu yaşıyorum.

Birinci baskı Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü’nde göndermelerle birlikte 2.891 madde bulunmaktaydı.ETDES’te ise bu sayı 3.738’e ulaşmıştır. Sözlükte yalnızca Türkiye Türkçesinin değil çağdaş Türk lehçelerinin söz varlığındaki ögelerin de kökenlerine değinilmektedir. Madde başı sözcüğün çağdaş Türk lehçelerindeki ve tarihî Türk yazı dillerindeki biçimleri ve anlamları gösterilmiş ardından köken açıklaması yapılmıştır. Kimi maddelerde Türk yazı dillerinde farklı sözcüklerin kullanılması durumunda bunların da köken açıklaması yapılmıştır.

Türkçenin alıcı veya verici dil olarak dil ilişkisinde bulunduğu dillerdeki söz varlığı ögeleri konusunda da ETDES, araştırmacılara zengin bir malzeme sunmaktadır. Türkçenin söz varlığındaki sözcüklerin açıklandığı maddelerde değinilen yaşayan veya ölü dillerin sözcükleriyle ilgili veriler, Türkçenin tarih boyunca dil ve kültür ilişkilerini ortaya koyan görünümdedir.

ETDES’in genişletilmiş ve geliştirilmiş baskısı için hazırlamış olduğum dillere göre düzenlediğim dizinler Eren’in eserinin kapsamını açık bir biçimde ortaya koymaktadır. Madde başı sözlerin kökleri, eski ve yeni Türk lehçelerindeki biçimleri, kavram alanındaki benzer sözler, diğer dillere geçmiş biçimler kısacası köken açıklaması sırasında değinilen bütün sözler dizinlere dâhil edilmiştir. Böylece okuyucunun dizinler aracılığıyla köken açıklamalarının yapıldığı maddelere yönlendirilmesi sağlanmıştır.

Sözlük maddelerinde değinilen lehçeler ve diller, tarihi boyunca Türkçenin dil ilişkilerini somut bir biçimde ortaya koyan veri tabanıdır. Bu veri tabanından okuyucuların en iyi bir biçimde yararlanması amacıyla maddelerdeki köken açıklamasında değinilen her sözcüğü dizine almaya çalıştım. Böylece okuyucu dizinden yararlanarak diğer Türk lehçelerinin ve diğer dillerin söz varlığındaki ögelerin kökenleriyle ilgili bilgilere ulaşabilecektir.

Eren Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü'nü Türk Dil Kurumu e-mağazasından satınalabilirsiniz: (opens new window)

Ana sayfaya dönmek için tıklayınız: (opens new window)